Herontwikkeling Verrijzeniskerk

[Artikel overgenomen uit het wijkblad Craneveer]
In de laatste editie van [wijkblad] Craneveer van het vorige jaar [juni 2005], konden wij u net niet berichten over de bekendmaking van de projectontwikkelaar voor de nieuwbouw van de locatie van de Verrijzeniskerk. Welnu; op 29 juni jl. heeft een kennismakingsgesprek plaatsgevonden met de werkgroep en een afvaardiging van de wijkraad en de projectontwikkelaar; een combinatie van Kuiper Vastgoed en Klaassen Vastgoedontwikkeling, beide uit Arnhem. Tijdens het gesprek is het (summiere) nieuwbouwplan kort toegelicht door de architect; VDVDV Ontwerpers uit Arnhem.

Het voorlopige plan bestaat uit de bouw van ca. 8 herenhuizen langs de Sweelincklaan en ca. 12 appartementen met ca. 600 m² multifunctionele ruimte langs de Beethovenlaan. Parkeren zal grotendeels op eigen terrein plaatsvinden. De hoogte en kapvorm zal zoveel mogelijk overeenkomstig de bestaande bebouwing zijn.

Onze eerste reactie is positief. Het plan komt niet "schokkend" over. Positief is tevens dat wij door de ontwikkelaar serieus worden genomen; we werden zelfs eerder geïnformeerd dan de gemeente! De ontwikkelaar wil nauwe afstemming houden met de wijk om te komen tot een passende invulling van deze locatie. De werkgroep Verrijzeniskerk is daarvoor aanspreekpunt geworden en uitgedaagd om wensen kenbaar te maken.

De groep bestaat uit ca. 10 personen uit de directe nabijheid van de kerk, enkelen hebben specifieke kennis van bouw en projectontwikkeling. De werkgroep is per 13 juli jl. officieel geïnstalleerd en staat onder voorzitterschap van Liesbeth Dessens.

De werkgroep wordt door de ontwikkelaar gezien als afgevaardigde van de wijk, alsof wij iedereen vertegenwoordigen namens Alteveer en 't Cranevelt. Maar we hebben niet de illusie dat we dat nu ook zijn.

Daarom is feedback nodig van uw kant! Uitgebreide communicatie met de wijk hoort daarbij en dat zal de komende tijd plaatsvinden d.m.v. de wijkkrant en deze internetsite, maar ook een eigen nieuwsbrief.

Wat wil de wijk met bijvoorbeeld het carillon (door de wijk aan de parochie geschonken), moet de mooie of lelijke toren blijven staan, dure appartementen of woningen?, hoe groen moet het zijn, willen we een gemeenschapsruimte of uitbreiding van winkels of een kinderdagopvang. Kortom, wat willen we (lees: wijk) eigenlijk?

Thans hebben wij in een notitie een aanzet gegeven voor richtlijnen waaraan de nieuwbouw zou moeten voldoen. In overleg met de direct omwonenden (in een straal van 100m) willen wij deze notitie afronden en aanbieden aan de projectontwikkelaar.

Wij dagen u als wijkbewoner van Alteveer en 't Cranevelt uit om de werkgroep te voorzien van commentaar, suggesties en kritiek zodat de werkgroep breed gedragen wordt. We hebben nu de kans om onze wensen kenbaar te maken zodat de ontwikkelaar hier rekening mee kan houden.

De grootte van de werkgroep willen we zeker niet beperken tot een vast aantal. De huidige bezetting is, zeg maar het dagelijks bestuur en vrijblijvend deelname aan de vergaderingen zijn zeer welkom.

De werkgroep bestaat (op dit moment) uit de volgende personen: Liesbeth Dessens (vz), Nicole Buurman, Ysbrand Graafsma, Frank Spaen, Jeroen Koudijs, Maurice Lankheet (lid Wijkraad), Ton Jansen (lid Wijkraad), Vera van de Waarsenburg en Thijs van de Meeren.

Wensen aan ontwikkelaar

De integrale tekst van het Programma van wensen zoals die door de werkgroep werd verzonden naar de projectontwikkelaar op 28 augustus:

Richtlijnen nieuwbouw locatie "Verrijzeniskerk"

Doel van de richtlijn
De richtlijn heeft tot doel de ontwikkelaar Klaassen en Kuipers en de architect VdVdV enige richting vanuit de werkgroep Verrijzeniskerk van de Wijkraad Alteveer / 't Cranevelt mee te geven bij het ontwerpproces voor de locatie Verrijzeniskerk.

Algemeen
In algemene zin streven wij naar een passende invulling op de locatie "Verrijzeniskerk". Een invulling die opgaat en meedoet in het totale functioneren van de wijk. En daarmee recht doet aan haar kwaliteiten zoals die door haar inwoners wordt ervaren. Van deze kwaliteiten zijn de belangrijkste;

1. de wijk als esthetische eenheid. De wijk is in een relatief korte tijd gebouwd wat je ziet in de eenheid van bouwen met plaatselijk kleine afwijkingen;
2. de dagelijkse activiteiten die er worden gepleegd door haar inwoners. Iedere leeftijdsgroep is vertegenwoordigd waardoor de wijk op vele manieren wordt gebruikt;
3. de vriendelijke groenstructuur.

Hiermee rekening houdende zal de nieuwe invulling een goede verhouding moeten aangaan met deze "doorgewinterde" wijk.

Openheid
Een van de grote kwaliteiten van de wijk is de openheid. Deze uit zich in de werkelijk fysiek aanwezige ruimte tussen de woningen en de lange zichtlijnen tussen de bebouwingen door. Ook op de kruising Beethovenlaan- Sweelincklaan is dit duidelijk aanwezig; de eerste woningen van de Sweelincklaan zijn zichtbaar vanaf het Beethovenpleintje en vice-versa is er zicht vanaf het kruispunt op de bebouwing aan de Cattepoelseweg.

De nieuwbouw moet rekening houden met deze openheid.

Het gevaar dreigt, wanneer dit niet gebeurt, de nieuwbouw zich veel te aanwezig manifesteert en de bestaande bebouwde omgeving gaat overheersen. Enkele zichtlijnen door het nieuwe deel zullen de nieuwbouw verzachten en verbinden met het bestaande deel van de wijk.

Daarnaast is de wijk niet gebaat bij een door de nieuwbouw van de wijk afgesloten gebied.

Veiligheid
Alteveer is een rustige wijk met, zoals onlangs nog aangetoond in een onderzoek, zeer lage criminaliteit. Mensen voelen zich er veilig. Als wijk moeten we er voor waken dat er geen plekken worden gemaakt die onveiligheid oproepen. Een door nieuwbouw afgesloten gebied valt onzes inziens onder die noemer. Openheid is de remedie.

Veiligheid houdt eveneens in dat bewoners bij calamiteiten in de aangrenzende panden of tuinen via brandgangen kunnen vluchten. De nieuwbouw dient rekening te houden met deze vlucht- en ontsluitingsmogelijkheden, door middel van brandgangen, denken wij dat dit gerealiseerd kan worden.

Functies
Uitbreiding van het winkelcentrum lijkt ons niet wenselijk. De haalbaarheid staat ter discussie; kunnen deze winkels blijven draaien op het huidige aantal wijkbewoners. Tevens is de vraag of het plan hiermee gebaat is gezien de "procedurele haalbaarheid" hiervan.

Zorg is echter ook de daarmee grote verandering van de sfeer op dit deel van de Beethovenlaan. Gevolg zal zijn een grote aanloop, veel auto's en killere uitstraling.

Vanuit de werkgroep is er de verwachting dat er behoefte is aan ruimten anders dan woon- of winkelruimten. Op de eerste plaats zijn we aan het inventariseren of er een ruimte benodigd is waar enkele gemeenschappelijke functies die er plaats vonden in de kerk en het Noorderhonk vervangt. In deze gebouwen vonden de volgende activiteiten plaats:

Kerkgebouw:

• Octo Voces-, heren-, dames- en parochiekoor
• Open Soos woensdagmiddag
• Tekenclub dinsdagochtend
• Oudpapieractie maandagavond
• Beleggersgroep
• Bezoekersgroep
• Stichting Sterven Thuis

Noorderhonk:

• Gespreksgroep 1 dagdeel per maand
• Maaltijd Altemaal voor wijkgenoten 1 maal per maand, ca. 30 personen
• Tafeltennisgroep woensdagochtend
• Repetitie Symfonie-orkest Nova donderdagavond 19.30-22.00, ca. 30 leden
• Repetitie Koor Nomen Nescio woensdagavond 20.00-22.00, ca. 25 leden
• Alliance Francaise (lezingen)
• Volkstuinvereniging
• Wijkavonden van de wijkraad
• Informatie avonden, door de gemeente uitgeschreven
• Verkiezingslokaal Alteveer / 't Cranevelt

Op de tweede plaats zou het wenselijk zijn wanneer zich in dit gebouw activiteiten ontwikkelen die ten goede komen aan de wijk, waarbij de volgende gedachten binnen de werkgroep zijn ontstaan:

Uitgangspunten:

• Een multifunctionele ruimte voor "droge" (lezingen, bridge) en "natte" (schilderen, boetseren) activiteiten.
• De activiteiten mogen in beginsel geen verstorende werking hebben op de woonfunctie.

Ruimte voor sociaal/culturele activiteiten

• Ontmoetingsplek voor wijkbewoners; Cultuur in de wijk, ouderensoos, vergaderfaciliteit, eventueel in combinatie met een terras
• Recreatief; schilder-/tekenclub, yoga, ismakogie, `meer bewegen voor ouderen', bridge, etc.
• Verkiezingslokaal Alteveer / 't Cranevelt

Ruimte voor medisch/paramedische diensten

• Huisarts, fysiotherapie
• Consultatie

Ruimte voor ...

• Kinderopvang
• Naschoolse opvang
• Eénmans bedrijfjes voor in eerste instantie personen uit de wijk. Met name bedoeld voor mensen die het bedrijf thans aan huis hebben.

Ook hier heeft de werkgroep besloten enige inventarisatie op zich te nemen.

Stedenbouwkundig
De Beethovenlaan heeft een beduidend andere functie in de wijk dan de Sweelincklaan. De Beethovenlaan is de oost-west as door de wijk die zorgt voor een groot deel van de verkeersafwikkeling en waaraan alle bijzondere functies liggen (seniorenhuisvesting, winkels, groen met speeltoestellen/jeu-de-boules baan, kerk, snackbar). Het heeft derhalve een breed straatprofiel. De Sweelincklaan is veel meer een typische "woonstraat", en smaller van profiel. Dit is een heldere verdeling die eenieder als logisch aanvoelt.

Het lijkt daardoor niet voor de hand te liggen dat de nieuwe invulling op de locatie "Verrijzeniskerk" een zelfde uitstraling krijgt aan zowel de Beethovenlaan- als aan de Sweelincklaanzijde. Nieuwbouw zou zich hier sneller voegen in de omgeving wanneer het op deze situatie reageert. Het beeld van de bebouwing aan de Beethovenlaan zou dan karakteristieker moeten zijn dan dat aan de Sweelincklaan.

De werkgroep sluit zich dan ook aan op het gestelde in het Structuurplan Arnhem 2010 dat: "de meeste woonwijken hebben een sterke stedenbouwkundige opzet en uitstraling met veel monumentale en beeldbepalende bebouwing, zoals bijv. 't Cranevelt, Alteveer, Sonsbeekkwartier....."

In de stedenbouwkundige planning van Alteveer zou het wel eens de bedoeling kunnen zijn geweest om ook de Obrechtstraat naar het zuiden te verlengen (evenals de Sweelincklaan en de Bernhard Zweerslaan). Uiteindelijk is dat niet gebeurd omdat in het bestemmingsplan het nog in 1964 braakliggende terrein verkozen werd als bouwterrein voor de Verrijzeniskerk ter vervanging van de kerk die gehuisvest was in het naast de Verrijzeniskerk liggende Noorderhonk.

Het is de moeite waard om het visueel doortrekken van de Obrechtstraat alsnog te overwegen. Deze weg c.q. entree zou als toegangsweg kunnen gaan functioneren naar een ondergrondse parkeergarage.

Een stedenbouwkundig accent (eventuele doorbreking van de rooilijn, bijv. door -een torenachtige constructie of een sterk hoekdetail) ter plaatse van de hoek Beethovenlaan / Sweelincklaan is zeer welkom. De toren, hoe onaantrekkelijk ook, is vanaf de Apeldoornseweg, Kluizeweg, Diepenbrocklaan en Schelmseweg zichtbaar. Dit maakt het wijkcentrum vanuit alle richtingen herkenbaar. De "nieuwe" toren zien we dan wel als een verticaal herkenningspunt dat zijn beperkingen kent in de omvang van de huidige toren.

Rooilijn
Als rooilijn van de bebouwing aan de Sweelincklaan zien we de voorgevel van de zuidwestelijke bebouwing (nr. 21) als uitgangspunt. Hierdoor blijft de straat groen. Voor de Beethovenlaan zou hier de denkbeeldige lijn van de huidige woonbebouwing aan de Beethovenlaan en die aan de noordoostelijke zijde van de Sweelincklaan dienen te zijn. De brede groenstrook, waar menig kind een balletje trapt, moet behouden blijven. Het is zeer wenselijk de nieuwbouw niet te koppelen met de bestaande bouw van het winkelplein, maar juist een opening te laten ontstaan. Gedacht kan worden om de zijgevel van de nieuwbouw te oriënteren op het winkelplein waardoor de nieuwbouw betrokken wordt met het plein. Aan deze zijde is het logisch om op de begane grond een ander functie onder te brengen dan een woonfunctie.

Bouwhoogte
De hoogte aan de Sweelincklaan direct ter plaatse van de rooilijn is niet meer dan tweebouwlagen met een rode schuine kap. Voor de woningen aan de Beethovenlaan is dit het doorzetten van de bebouwingshoogte van de Beethovenlaan ten zuidwesten van het perceel. Ook hier is een beëindiging met een rode schuine kap gewenst.

Uiterlijk
Het sterke jaren-30 beeld van de wijk Alteveer lokt uit dat de nieuwbouw zich hier in voegt. Echter is het niet mogelijk de stijl van de wijk te imiteren, de uitdaging voor de architect is in deze: het nabouwen van de 30-jarenstijl, waarbij de architect zich zal dienen te verdiepen in de wijze waarop de 30-er jaren woningen zijn gebouwd en waarom deze zo rijkelijk zijn gebouwd.

Kunst is het om te bouwen volgens de hedendaagse standaard en bouwregelgeving met een knipoog naar de jaren-30. Dit zou kunnen door het wel volgen van de typologie en de materialen (rode steen, oranje daken, witte kozijnen en witte horizontale detailleringen en geledingen) maar met een hedendaagse inslag. Baksteenarchitectuur.

Als voorbeeld project voor een invulling van een bouwwerk binnen een 30-er jaren wijk, wordt door de werkgroep, het project Brandevoort in Helmond genoemd.

Doelgroepen
Senioren. Een nieuwbouwplan zou in de wijk passen als het anticipeert op de te verwachten ontwikkelingen in de wijk. De vergrijzing, en de daarmee gepaard gaande verplichte verhuizing omdat er in de wijk geen woonvoorziening is voor ouderen, verplicht de ontwerper van de nieuwbouw seniorenwoningen er in op te nemen. Wens hierbij is dat deze woningen aan de zijde van de winkels liggen en iets van de straten af in verband met de rustige sfeer.

De éénsgezinswoningen die opgenomen zullen worden in het plan zullen vooral bestemd zijn voor de zgn. stellen die in een stabiele levensfase zitten met een middeninkomen. Voor de echte yuppen is onze wijk te gewoon en dat moeten we zo houden, en voor jonge stellen of alleenstaanden ligt onze wijk te ver van de stad en is ze te rustig.

Parkeren
Het parkeren ter plaatse staat onder druk van parkerende personeelsleden en bezoekers aan Rijnstate en aan de winkels. De winkels trekken met name op het einde van de week en in het weekend veel autoverkeer. Juist dan zijn de meeste bewoners van het nieuw te bouwen project ook thuis. Uitgangspunt zou moeten zijn parkeren op eigen terrein, waarbij de voorkeur van de werkgroep uitgaat naar parkeren onder de grond, om hiermee meer groen te kunnen realiseren. Een ondergrondse parkeergarage zou kunnen worden vergroot voor derden die hier hun auto dan kunnen stallen.

Het uitbreiden van parkeerplaatsen ten behoeve van de winkels lijkt de werkgroep niet nodig.

Groenstructuur
De wijk is na ruim 70 jaar vergroeid met haar groen. De vele bomen en perken maken de wijk tot een vriendelijk stukje Arnhem. Deze groenstructuur die als het ware tussen de woningen doorligt is belangrijk voor de beleving van de wijk. Een nieuwbouwplan zal hier rekening mee moeten houden en deze groenstructuur door moeten zetten in het nieuwe deel van de wijk. Gewaakt dient te worden voor het gevaar van "verstening" op de hoek Beethovenlaan- Sweelincklaan.

Bomen
Op het perceel staan diverse volwassen bomen. Een snelle inventarisatie leert ons dat meerdere berken, een esdoorn, een amerikaanse eik en een inlandese eik aanwezig zijn. Nagedacht dient te worden op welke wijze deze in de planvorming kunnen worden betrokken.

Carillon
Het standpunt met betrekking tot het Carillon van de werkgroep Verrijzeniskerk is niet duidelijk. Bekeken wordt of er binnen de wijk een soort referendum gehouden kan worden voor het al dan niet behouden van dit carillon.

Augustus 2005
Werkgroep Verrijzeniskerk Wijkraad Alteveer / 't Cranevelt